Nhà dân gian Bắc Bộ

Tên gọi: Nhà dân gian Bắc Bộ (Northern folk house)

-  Mã số: M04

- Vị trí công trình, hiện vật: Vùng đồng bằng Bắc Bộ

- Tỷ lệ: 1:30

- Nơi trưng bày mô hình, hiện vật: Phòng trưng bày kiến trúc truyền thống Việt Nam - NECC

Trước năm 1954, nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ, dù là nhà giàu hay nghèo, cũng chủ yếu là các kiểu nhà dân gian 1 tầng có mặt bằng hình chữ nhật và được phân theo gian số lẻ, chẳng hạn 5 gian hay 3 gian 2 chái, cấu trúc chủ yếu bằng gỗ hoặc tre, mái lợp ngói hoặc thảo mộc (rơm rạ, tranh, bổi, lá cọ…). Trong khuôn viên nhà thường có ngôi nhà chính và 1-2 nhà phụ nằm vuông góc với nhà chính tạo thành bố cục hình thước thợ hay chữ U, tất cả đều quây quần quanh một sân trời rộng thoáng, phía trước sân thường là vườn cây và đôi khi có cả ao cá. Người Việt luôn coi trọng việc chọn đất làm nhà: “Lấy vợ hiền hòa, chọn nhà hướng nam”. Ngoài ra, họ còn dựa vào thuyết phong thủy để xây nhà trên thế đất tụ linh, tụ phúc... phù hợp với vận mạng của gia chủ. Nhà thường được kết cấu ba gian hai trái, gỗ tốt dùng để làm khung nhà. Nhà ở của cư dân đồng bằng Bắc bộ thường được làm bằng khung xoan, mít hay tre có kết cấu vững chắc với vì kèo ba bốn cột, liên kết bởi xà ở đầu và bậu ở chân cột. Xoan, mít hay tre sau khi được chọn lựa, để tránh bị tượng mối mọt và tăng độ bền, trước khi dựng nhà người ta thường mang đi ngâm ở các ao, hồ khoảng 1-2 năm. Nhà thường được làm với kết cấu ba gian hai trái, đối với những nhà khá giả thì có thể nhiều hơn và nguyên vật liệu làm khung nhà được chọn có thể là những cây gỗ tốt hơn. Mái của ngôi nhà được thiết kế có độ dốc lớn để thoát nước mưa và tránh dột, tận dụng không gian từ độ dốc lớn làm thành gác, kệ lửng thêm chỗ để kho chứa thóc lúa, ngô khoai… Mái đưa ra xa chân tường vừa tạo nên bóng râm vừa tránh mưa hắt vào các chân cột gỗ và tường đất nện. Từ đó tạo nên hiên nhà giúp che nắng (tránh ánh nắng mặt trời chiếu thẳng vào trong nhà), đồng thời nới rộng không gian sử dụng tiện ích cho ngôi nhà. Chất liệu lợp mái tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của từng gia đình mà có thể là ngói hoặc tranh.