Mô hình Nhà cổ Đường Lâm

Đây chính là mô hình nhà của ông Hà Nguyên Huyến tại xóm Xui, thôn Mông Phụ, xã Đường Lâm, Thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Đây là kiểu nhà tiêu biểu cho nhà cổ ở vùng Bắc Bộ, có niên đại lên tới 200 năm.

 Cấu trúc khuôn viên gồm: nhà chính, 3 nhà phụ, khu vệ sinh, sân, giếng nước, bể nước mưa, cổng. Nhà chính: có hình khối và quy mô lớn hơn các công trình khác dùng để ở, thờ cúng, tiếp khách. Ngôi nhà chính được đầu tư công phu hơn những thành phần khác trong nhà về cả hình thức kiến trúc, vật liệu xây dựng… Nhà phụ ( nhà ngang): có tác dụng bổ trợ cho nhà chính về một số chức năng hoạt động, sinh hoạt và làm nghề phụ - làm tương. Sân: có hình chữ nhật vuông vắn phía trước nhà chính, sân vừa phục vụ sản xuất, vừa phục vụ sinh hoạt, vừa tạo được sự thông thoáng cho nhà chính, sân là nơi tiến hành nghề thủ công.

 Cổng nhà được thiết kế dạng 2 tầng. Tầng trên có 2 mái, bờ nóc có đắp hoa văn trang trí bằng chất liệu vôi vữa. Tầng dưới cũng có dạng 2 mái, lợp ngói mũi để che cho lớp cánh cửa kiểu xoay. Đây là một hình thức cánh cửa khá phổ biến và đặc trưng ở Đường Lâm.

 Ngôi nhà chính gồm 5 gian 2 dĩ, tường hồi bít đốc. Nội thất thiết kế theo lối nội tự ngoại khách: 3 gian chính giữa ngôi nhà, áp sát tường hậu là nơi bài trí bàn thờ, ngăn cách với phía ngoài nơi tiếp khách bằng ngưỡng cửa gỗ. Nhà có hiên nhỏ, gian giữa tạo vách ngăn với bậc thềm và sân nhà bằng tấm giại gỗ cách điệu kiểu thượng song hạ bản, hai cột hiên chính có treo đôi câu đối. Nhà mở hai cửa chính hai bên gian giữa, cửa kiểu thượng song hạ bản; 2 gian dĩ xây tường kín mặt tiền mở cửa sổ hai bên.

Ngôi nhà gắn liền với mảnh sân trước nhà là một cảnh quan quen thuộc, đặc trưng, điển hình, vì dân ở đấy họ quen với những thứ nhỏ bé, các khoảng cách, cự ly không gian vừa phải, ấm cúng.

Đây cũng là công trình chính thể hiện được kiến trúc địa phương qua vật liệu được xây bằng gạch ong, tạo điểm nhấn về vật liệu cho vùng đồi gò trung du Bắc bộ. Ngôi nhà còn gìn giữ được gần như nguyên vẹn quy mô, chiều cao, màu sắc, hình thức, thể loại, vật liệu xây dựng, chức năng...vv.